Trước đó, vụ án này đã bị TAND quận Ninh Kiều đình chỉ không phải một lần mà những hai lần. Vì nguyên nhân nào, sau nhiều tháng tiếp tục nhận đơn lần thứ ba, TAND quận Ninh Kiều đã thụ lý để giải quyết và quyết định đưa vụ án ra xét xử? Còn quá nhiều những khuất tất trong vụ án này, chúng tôi sẽ tiếp tục phân tích nhằm đảm bảo các quyền và lợi ích của Nhà nước, của công dân được tôn trọng và bảo vệ trên cơ sở bảo đảm tính khách quan và sự thật của vụ án.

Cần sớm ra Quyết định đình chỉ vụ án

Ngày 20/5/2021, người đại diện pháp luật của ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Cần Thơ (Agribank Cần Thơ) đã chính thức gửi văn bản số 313/NHNo-CT-KHDN để yêu cầu TAND quận Ninh Kiều đình chỉ vụ án dân sự (hay "kinh doanh thương mại"?) sơ thẩm thụ lý số 116/2016/TLST-KDTM, ngày 07/10/2016. Trong đơn gửi TAND quận Ninh Kiều, Agribank Cần Thơ đã nêu cụ thể các vấn đề sau:

"Ngày 06/12/2013, TAND quận Ninh Kiều ra Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án kinh doanh thương mại số 60/2013/QĐST-KDTM (thụ lý số 35/2013/TLST-KDTM ngày 13/3/2013 về việc "Tranh chấp hủy hợp đồng mua bán hàng hóa". Lý do: Vào ngày 06/12/2013, nguyên đơn là Công ty TNHH MTV hải sản Thái Bình Dương có đơn xin rút yêu cầu khởi kiện đối với toàn bộ vụ án "Tranh chấp hủy hợp đồng mua bán hàng hóa".

Ngày 26/3/2014, TAND quận Ninh Kiều ra Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án kinh doanh thương mại số 05/QĐĐC-KDTM.ST (thụ lý số 17/2013/TLSTKDTM ngày 20/2/2013 về việc "Tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa". 

Lý do: Nguyên đơn là Công ty TNHH MTV hải sản Thái Bình Dương có đơn rút yêu cầu khởi kiện. Đây là sự tự nguyện của đương sự phù hợp với quy định pháp luật nên có cơ sở chấp nhận".

Đây là sự tự nguyện của Công ty Thái Bình Dương, phù hợp với quy định của pháp luật nên có cơ sở để TAND quận Ninh Kiều chấp nhận và đình chỉ giải quyết vụ án.

Nhưng đến ngày 07/10/2016, căn cứ điều khoản nào của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 để TAND quận Ninh Kiều lại tiếp tục thụ lý vụ án kinh doanh thương mại sơ thẩm số 116/2016/TLST-KDTM và Quyết định đưa vụ án ra xét xử (số 241/2021/ QĐXXST-KD) về việc "Tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa" giữa Công ty Thái Bình Dương và Agribank – Cần Thơ? Vấn đề này, cần thiết phải làm sáng tỏ vì các quyền và lợi ích của Nhà nước, của công dân đang bị TAND quận Ninh Kiều coi thường.

"Tiền hậu bất nhất"

Đối chiếu với Khoản 1 Điều 218 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 thì: Sau khi có quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự, Công ty Thái Bình Dương không thể khởi kiện lại để yêu cầu TAND quận Ninh Kiều thụ lý, giải quyết vụ án dân sự trước đó đã bị đình chỉ những hai lần do Công ty này tự nguyện rút toàn bộ yêu cầu khởi kiện. Trong khi việc khởi kiện vụ án do TAND quận Ninh Kiều đang thụ lý – giải quyết và quyết định đưa vụ án ra xét xử, hoàn toàn không có gì khác so với hai vụ án trước (đã bị đình chỉ). Về nguyên đơn, bị đơn và quan hệ pháp luật tranh chấp cũng không có gì thay đổi. Người khởi kiện, người bị khởi kiện và tranh chấp giữa các bên vẫn như trong hai vụ án mà Tòa án nhân dân quận Ninh Kiều đã đình chỉ giải quyết trước đó và không thuộc trường hợp đương sự có quyền khởi kiện lại theo quy định của pháp luật.

Trong nội dung đơn đề nghị đình chỉ vụ án ngày 20/5/2021, Agribank – Cần Thơ cũng đã đề cập nội dung liên quan đến thời hiệu khởi kiện của vụ án. Theo Thông báo về việc thụ lý vụ án số 116/2016/ TLST-KDTM, TAND quận Ninh Kiều đã xác định đây là "vụ án dân sự sơ thẩm" để thụ lý giải quyết. Nhưng theo Quyết định đưa vụ án ra xét xử số 241/2021/QĐXXST-KD, ngày 01/4/2021, TAND quận Ninh Kiều lại đổi quan hệ pháp luật tranh chấp để đưa ra xét xử "vụ án kinh doanh thương mại" cùng một nội dung "Tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa"? Theo quy định tại Điều 429 của BLDS năm 2015 thì thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.

Đối với trường hợp của Công ty Thái Bình Dương, theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015: "Thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà chủ thể được quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm; nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện. Thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự được tính từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác".

Ngoài ra, khoản 2 Điều 192 BLTTDS quy định: "Toà án ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự, xoá tên vụ án đó trong sổ thụ lý và trả lại đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo cho đương sự nếu vụ án thuộc trường hợp trả lại đơn khởi kiện quy định tại Điều 168 Bộ luật này". Như vậy, quy định này đã viện dẫn các căn cứ đình chỉ được quy định tại Điều 168 BLTTDS về những trường hợp trả lại đơn khởi kiện. Nói cách khác, trước khi Toà án cấp sơ thẩm thụ lý vụ án mà phát hiện những căn cứ quy định tại Điều 168 BLTTDS thì Toà án phải trả lại đơn khởi kiện. Tuy nhiên, nếu vì một lý do nào đó mà Tòa án đã thụ lý rồi mới phát hiện những căn cứ đó thì phải đình chỉ giải quyết vụ án. Câu hỏi mà dư luận đang quan tâm, TAND quận Ninh Kiều không biết hay không cần quan tâm đến các quy định về thủ tục tố tụng cơ bản này? 

                                                                                                                     (còn tiếp kỳ sau)