Những dấu hiệu nhận biết và khung hình phạt về tội vu khống như thế nào?

Từ những thắc mắc của mọi người đã được gửi đến Trung tâm tư vấn pháp luật tại TP.HCM muốn biết rõ hơn những quy định về tội vu khống như thế nào, hình phạt ra sao cũng như ở góc độ pháp lý về nội dung sự việc đang tranh cãi giữa hai người? Sau đây là trả lời của Tư vấn viên Pháp luật về những dấu hiệu nhận biết và quy định pháp luật của tội danh này theo Bộ Luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017).

Luật gia, Tư vấn viên pháp luật Nguyễn Đức Hải, Trung tâm tư vấn pháp luật tại TP.HCM (Hội Phổ biến và tham vấn Pháp Luật Việt Nam) chia sẻ: Căn cứ khoản 1 Điều 156 Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) quy định về Tội vu khống như sau: Vu khống là hành vi bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác; bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.

Tuy nhiên, để có thể truy cứu trách nhiệm hình sự về tội danh này cần phải thỏa mãn những yếu tố cơ bản như: Mặt khách quan, mặt khách thể, mặt chủ quan, chủ thể và hậu quả…

Một người chỉ bị coi là phạm tội vu khống khi có một trong 3 hành vi sau đây:

Mặt khách quan, hành vi của tội phạm

Hành vi thứ nhất: Có hành vi bịa đặt nhằm xúc phạm danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác.

Hành vi thứ hai: Loan truyền những điều biết rõ là bịa đặt nhằm xúc phạm danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác.

Hành vi thứ ba: Bịa đặt là người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.

Khách thể của tội phạm: Hành vi nêu trên xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm và các quyền, lợi ích hợp pháp khác của công dân.

Đối tượng bị vu khống của tội này không phải là pháp nhân hay một nhóm người mà là một cá nhân cụ thể.

Mặt chủ quan: Người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý. Mục đích xúc phạm danh dự của người khác là dấu hiêu cấu thành cơ bản của tội này.

Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý. Người phạm tội biết những thông tin mình đưa ra là không đúng sự thật nhưng đã thực hiện nhằm mục đích xúc phạm danh dự hoặc nhằm gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác.

Chủ thể của tội phạm: Chủ thể của tội này là người từ 16 tuổi trở lên.

Về hậu quả: Trong trường hợp các hành vi nếu trên không nhằm mục đích xúc phạm danh dự người khác thì hậu quả gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khác là dấu hiệu cơ bản của tội này.

CQĐT sẽ vào cuộc khi có đơn tố cáo của các bên liên quan

Như vậy, sự việc vừa qua bà Phương Hằng “tố” Đàm Vĩnh Hưng về số tiền hơn 96 tỷ đồng hiện có trong tài khoản của ca sĩ này và cho rằng đây là những khoản tiền do các mạnh thường quân chuyển để làm các công tác từ thiện, thì cần phải làm rõ thực hư các thông tin như bà Hằng đã công bố: Nếu bà Hằng đang có trong tay số liệu sao kê hơn 96 tỷ đồng (tài khoản Đàm Vĩnh Hưng) và bà Hằng đã biết rõ số tiền hơn 96 tỷ này từ nhiều người chuyển đến đều có ghi những nội dung cụ thể khác nhau, ví dụ như: Nội dung chuyển để; thanh toán tiền “cát sê”, thanh toán những khoản tiền giao dịch khác…và chỉ một số ít có ghi nội dung chuyển tiền liên quan đến công tác từ thiện. Tình huống đặt ra là tuy bà Hằng biết rất rõ như vậy nhưng vẫn cố ý công bố thông tin sai sự thật trên mạng xã hội cũng như tố cáo đến cơ quan chức năng cho rằng Đàm Vĩnh Hưng “biển thủ” tiền từ thiện; đồng thời khẳng định số tiền hiện đang có trong tài khoản của Đàm Vĩnh Hưng là nguồn tiền do mọi người chuyển để ca sĩ này làm từ thiện (nhưng trên thực tế tài khoản sao kê thể đã hiện chỉ có một số ít về nội dung từ thiện)...Như vậy, nếu Đàm Vĩnh Hưng cho rằng việc bà Hằng công bố thông tin nêu trên là bịa đặt và đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhân phẩm, uy tín, danh dự cá nhân mình thì có thể làm đơn tố cáo đến cơ quan chức năng về mình đã bị vu khống theo điều 156 - Bộ luật hình sự 2015; tố cáo hành vi vi phạm Luật các tổ chức tín dụng 2010 (điều 14 - về bảo mật thông tin); và hành vi “thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng” – theo điều 291 Bộ luật Hình sự 2015.

Còn ngược lại nếu như những thông tin bà Phương Hằng công bố (và có người tố cáo) là đúng sự thật thì Đàm Vĩnh Hưng sẽ phải giải trình với cơ quan chức năng về nguồn gốc số tiền (nội dung sao kê tài khoản) và sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về những hành vi của mình (nếu có).